قیچک چیست؟

قیچک ساز محلی بلوچستان

به نظر می رسد این ساز را می توان از خانواده رباب دانست، به عبارت دیگر رباب مقدمه ساخت قیچک است. این ساز در اکثر مناطق ایران به ویژه در جنوب سیستان و بلوچستان نواخته می شود و از قدیمی ترین سازهایی است که با آن در روستاها آوازهای محلی اجرا می کرد و هم اکنون نیز اجرا می شود.

ساختمان قیچک

قیچک یک ساز زهی آرشه‌ای است که از چوب ، پوست و فلز ساخته شده است. بدنه اصلی قیچک از چوب یک تکه و معمولاً گردو ، توت یا چوب محکم دیگر ساخته شده است. کاسه طنینی ، حجیم است و دو فرورفتگی بزرگ در طرفین آن را به قسمتهای بزرگتر و کوچکتر تقسیم می کند. قسمت کوچکتر در پایین ساز قرار دارد و روی دهانه آن پوست کشیده می شود و خرک بر روی پوست قرار می گیرد. دهانه قسمت بزرگتر باز است و دسته ، تا بیش از نیمی از این قسمت ادامه دارد. پوست گوسفند یا گوزن معمولاً برای قیچک استفاده می شود. دسته قیچک از همان چوب بدنه ساخته شده است که به صورت یک تکه با بدنه تراشیده شده است (اگرچه ممکن است امروزه اینگونه نباشد). دسته این ساز کوتاه است و فاقد دستان بندی است. دسته از بالا به سرپنجه متصل می شود. دسته از چوبساخته شده ، توخالی بوده و شامل چهار گوشی است. تاج قیچک با انحنای رو به عقب در بالای سرپنجه قرار گرفته است. خرک ساخته شده از چوب و به ارتفاع 2 سانتی متر از سطح پوست است و سیم ها از شیارهای آن عبور می کنند و به سیم‌گیر فلزی در انتهای ساز بسته می شوند. لازم به ذکر است که امروزه از تاندون برای تسهیل و دقت در کوک کردن قیچک استفاده می شود.